Yıllardan beri hepimizin duyduğu, aşina olduğu ve annelerimizin kulağımıza fısıldadığı “Uyusun da büyüsün...” ninnisi aslında sadece bir ninniden ibaret değil. Çünkü kanıtlanmış bir doğru var ki o da sağlıklı uykunun sağlıklı büyüme sürecinde ilk adımların başında geldiğidir… Kesintisiz ve yeterli bir süre uyku uyuyan çocukların daha sağlıklı bir gelişim gösterdiğinin, bağışıklık sistemlerinin daha güçlü olduğunun altını çizen Liv Hospital Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Erkan Çakır; hangi hastalıkların uykuda kendisini daha çabuk belli ettiğini, kalitesiz uykunun hangi hastalıkları beraberinde getirdiğini, hangi durumlarda mutlaka uyku testinin yapılmasının uygun olduğunu anlattı. 

Hangi hastalıklar uykuda kendisini daha çabuk belli eder?
Bebeklikten itibaren tüm çocukluk çağında uyku belki de günlük aktivitemizin en önemli parçası. Uykuda bedenimiz ve beynimiz daha düşük bir aktivite ile çalışırken, hem günün yorgunluğunu atmakta hem de ertesi gün için enerji kazanmaktadır. Kesintisiz ve yeterli bir süre uyku uyuyan çocuklar daha sağlıklı bir gelişim gösterirler ve bağışıklık sistemleri de daha güçlü olur. Uykuda nefes alıp verme hızımız ve gücümüz normale göre daha zayıftır ve bu yüzden özellikle kas ve sinirleri tutan nörolojik hastalıklar başta olmak üzere birçok hastalığa ait solunum sistemi belirti ve bulguları uyku fazında daha erken bulgu verirler. 

Uykunun kalitesizliği hangi problemleri beraberinde getirir?

Uyku kalitemizin düştüğü, kesintisiz uyku uyuyamadığımız ya da etkili bir uykumuzun olmaması durumunda ise birçok problem karşımıza çıkabilir. 

• Yetersiz bir uyku vücudumuzun bağışıklık sisteminin bozulmasına ve hastalıklara daha yatkın hale gelmemize neden olabilir. 
• Uyku kalitesi iyi olmayan çocuklarda daha sık hastalanma ortaya çıkmakta, hastalıkların ağırlık derecesi artmakta ve iyileşme süresi uzamaktadır.
• Uyku problemlerinin ağır olması bazal metabolizmamızın yavaşlamasına ve obeziteye neden olmaktadır
• Büyüme ve gelişme etkilenmekte ve kalp ve tansiyon problemleri de uyku etkinliği düşük çocuklarda görülebilmektedir
• Gece uyku etkinliğimiz azaldığında ve yetersiz solunum yaptığımızda gece boyu oksijenimiz düşmekte ve karbondioksit düzeyimiz artmakta, buna bağlı olarak da; 

• Gündüz uykululuk hali,
• Sabah baş ağrıları, 
• Kreşte ya da okulda uyuklama, 
• Okul başarısında düşme, 
• Davranış problemleri, 
• Gece idrar kaçırması 
• Hiperaktivite, 
• Duygu durum bozuklukları ortaya çıkabilmektedir. 

Uykuda solunum problemlerine neler sebep olur? Hangi çocuklarda normale göre daha fazla görülür?
Çocuklarda özellikle üst hava yolu darlığına neden olan bademcik ve geniz eti büyümesi, dilin büyük olması, burun, çene, ağız ve gırtlakla ile ilgili problemler uykuda solunum problemleri oluşturabilmektedir. Obez çocuklarda da uyku problemleri oldukça fazla görülmektedir. Down sendromu başta olmak üzere sendromik hastalıklar ve endokrinolojik rahatsızlıkların çoğunda uyku problemleri ortaya çıkabilmektedir. Kas ve sinirleri tutan nörolojik hastalıklar, metabolik hastalıklar, serebral palsi, epilepsi, beyindeki uyku merkezini tutan hastalıklarda da uykuda solunum problemleri sıklıkla karşımıza çıkabilmektedir.  

Çocuklar ne zaman uyku testi ile değerlendirilmelidir?

Çocuklar normalde rahat bir pozisyonda ve sessiz bir şekilde uyurlar. İç çekme, huzursuz uyku, diş gıcırdatma, ağzı açık uyuma gibi uyku değişkenliği gösterenler, çeşitli düzeylerde horlama ve bazen de uykuda solunum durması (Uyku apnesi) yaşayanlar, gece uyku etkinliğinin azaldığını gösteren gündüz uykululuk hali, sabah baş ağrıları, uyuklama, okul başarısında düşme gibi şikayetleri olanlara uyku testi yapılmalıdır. Ayrıca uykuda solunum hastalıkları açısından riskli grupta olan obez hastalar, down sendromu gibi sendromik hastalıklar, nörolojik bozukluk ve kas sistemini etkileyen hastalıkları olanlar, çeşitli endokrin ve metabolik bozuklulukları olanlara da uyku testi yapılarak uyku durumları ve uykuda solunum yetmezliğinin olup olmaması uyku testi ile değerlendirilmelidir.  

Uyku testi nedir ve nasıl yapılır?
Uyku testi, gece boyu çocuğun uykusunun izlendiği, uyku durumu, uyku evreleri, göz hareketleri, bacak hareketleri ve uykuda solunum durması gibi parametrelerin takip edildiği bir testtir. Test yatarak uygulanırken bazı hastalarda evde de uygulama yapılabilmektedir. Test sonucunda aileye bir rapor verilir ve buna göre tedavisi düzenlenir.